O2 болон 3 мобайл операторууд нэгдэх нь хэрэглэгч нарт ашиггүй

Британы зах зээл дээр хэрэглэгчдийн тоо хэмжээгээр 2 болон 3-р байр эзэлдэг О2 болон 3 операторууд нэгдснээр нийт 32 сая хэрэглэгч бүхий энэ төрлийн зах зээлийн 40%-г бүрдүүлэх хамгийн том тоглогч үүсэн бүрэлдэж байна.

Хонгконгийн тэргүүн тэрбумтан Ли Ка Шин-ны эзэмшлийн 3 оператор нь нийт 10.25 тэрбум паундаар О2-г авснаар жилд 400 сая паундын нэгдэлтийн хэмнэлтийг гаргах нь өөрийх нь 2014 оны үйл ажиллагааны зардлын 50%-тай тэнцэж байна.

Энэ төрлийн зах зээл дээр 4 дээш оператор үйл ажиллагаа явуулах нь ямар нэг дүрэм журам хуульд бичигдээгүй ч эрүүл өрсөлдөөнийг бий болгож, хэрэглэгч нарт ашигтай байдаг гэсэн ойлголт байдаг. Гэвч Европын холбооны хувьд бүсийн нэгдсэн хүчирхэг тоглогч бий болгох, өрсөлдөөний улмаас бусад бүс нутагтай харьцуулбал хэт доош байгаа ашигт ажиллагааг сайжруулах замаар ирээдүйн шинэ технологийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих бодлого барьж байна.

Тэд өөрийн гол жишээ авах загвар улсаар АНУ-г сонгосон ба тэнд гол 2 мобайл оператор зах зээлийг эзэлж үйл ажиллагаа явуулдаг ба үйл ажиллагааны маржин ашиг нь ч Европын компаниудаас өндөр байдаг байна. Сүүлийн 5-н жилийн хугацаанд Европын операторуудын хувьд ашгийн маржин нь 20%-с 10% рүү буурсан. Гэвч энэ дүн нь хөрөнгийн өртөгөөс илүү хэвээр байгаа нь асуулт болж байна.

Дээрх бодлогын хүрээнд Евро бүсэд мобайл операторуудын нэгдэл хүчтэй явагдаж байгаа ба Герман, Ирланд, Австри улсууд 3-н гол тоглогч бүхий загварт шилжсэн бол дараагийн улс нь Британы болж байна.

Герман болон Ирландын хувьд нэгдэлтийн үр дүн хэрэглэгч нарт хэрхэн тусаж буйг дүгнэхэд эрт байгаа бол Австрийн хувьд эхний үр дүнгүүд сөрөг гараад байна. Австрийн зах зээлийг тэргүүлэгч Telecom Austria буюу бас нэг Ли Ка Шины компани нь гар утас ашиглалтын тариф үнэ 50%-р нэмэгдүүлжээ.

Ямар ч улсын хувьд 4-гч оператор нь илүү инноваци дээр суурилсан зардал багатай, шинэ үйлчилгээ бүтээгдхүүн нэвтрүүлэх замаар бусад том операторуудад орхигдсон орлого бага хэсэгт үйлчилж байдаг.

3-н хувьд ч ялгаагүй зах зээл дээр ухаалаг утасны шинэ үе ирж буйг урьдчилан харж энэ чиглэлд үйл ажиллагаагаа хандуулснаар 10-н жилийн хугацаанд ашигтай тогтвортой бизнесийг бий болгожээ. Тэд ярианы үнэ тарифийг багасгах, роаминг үнийг буулгах, оператор хоорондын ярианы өртөгийг багасгах тал дээр үр дүнтэй ажиллаж иржээ.

Британы харилцаа холбооны зохицуулах газраас дээрх 2 компани нэгдлийн эсрэг байгаа ч эцсийн шийдвэрийг Европын холбооны зохицуулагч гаргана. Германы жишээгээр бол улсын харилцаа холбооны зохицуулагч нь  нэгдлийн дараа суларсан нэг шугам лицензийг борлуулж дахиад 4 дэхь тоглогчыг зах зээл дээр үүсгэсэн байна.

Британы энэ замаар хөдөлвөл Sky лиценз авч шинэ мобайл оператор болох магадлалтай байна.

Дэлхийн банкны салбарын гол тоглогчдийн өөрчлөгдөж буй чиг хандлага

Банкны салбарын хөгжил, салбарын өрсөлдөөний чиг хандлага үүнийг дагаад бүтээгдхүүн үйлчилгээний нэр төрөл 2008 оны санхүүгийн хямралаас хойш огцом хувьсан өөрчлөгдөж байна. Дэлхийн хэмжээнд, бүсийн хэмжээнд гол өрсөлдөгч хэмээн нэрлэгддэг голлох банкуудын стратеги, эрсдлийн үнэлэмж, бүтээгдхүүн үйлчилгээ доорх байдлаар шинэчлэгдэн өөрчлөгдөж байна.

Европын хөрөнгө оруулалтын банкны элитүүд

Английн Barclays болон Германы Deutsche банкууд нь яах аргагүй хямралын өмнө дэлхийн хэмжээнд Европыг төлөөлж Wall street буюу Америкийн хөрөнгө оруулалтын банкуудтай гол өрсөлдөгч байлаа. Хямралаас хойш тэд эсрэг зүгт алхаж буй нь тэднийг удирдаж буй топ менежрүүдээс эхлээд төвлөрч буй чиглэл, бүтээгдхүүн үйлчилгээгээр илрээд байна.

Түүхийн эдийн худалдаа, валют үнэт цаасны арилжаа, хөрөнгө оруулалтын зөвлөх үйлчилгээ зэрэг хөрөнгө оруулалтын банкны үндсэн үйл ажиллагааны чиглэлүүдээс орох орлого буурсан, санхүүгийн зах зээлийн зохицуулагч нарын зүгээс тавих хяналт чангарсан зэрэг нь банкуудыг стратеги, менежментээ өөрчлөхөд хүргэж байна.

Британы Barclays-н хувьд иргэдийн банкны чиглэлээр мэргэшсэн гүйцэтгэх захирал удирдаж буй бол Deutsche нь хөрөнгө оруулалтын банкир болон экс төв банкны удирдагчын хамтарсан баг хамтын удирдлага хэрэгжүүлж байна.

Германы Deutsche банкны хувьд тэд илүү wealth management буюу хөрөнгийн удирдлага чиглэлээр төвлөрнө. Мөн өөрийн өсөлтийг Азийн зах зээл дээр хайна хэмээн мэдэгдээд байна. Магадгүй энэ ч энэтхэг гаралтай CEO томилсон шалтгааны нэг биз..

Харин Barclays хувьд City of London буюу Британы санхүүгийн зах зээл дээр ажилдаг тул энэ зах зээлийн зохицуулагчдын мөрдүүлж буй Викерийн дүрмийг сахиж эхэлсэн. Өөрөөр хэлбэл хөрөнгө оруулалтын банк болон иргэдийн банкны үйл ажиллагаагаа салгах шаардлагатай болсон. Энэ ч утгаараа ирээдүйн өсөлтөө Barclays Credit Card, төлбөр тооцооны шинэ систем бүхий иргэдийн зах зээл бүр тодруулбал Африк тив хэмээн харж байна. Нийт Английн банкны системийн 18%-г бүрдүүлдэг банкны хувьд энэ стратеги хэрэгжих бүрэн боломжтой.

Харин Германы банкны нүүр царай туг баригчийн үүрэг хүлээдэг Deutsche банкны хувьд төрийн болон Германы санхүүгийн зах зээлийн зохицуулагч нарын зүгээс томоохон дэмжлэг хүлээдэг тул хэдийгээр wealth management хэмээн шинэ салбарт төвлөрөхийг хичээж буй ч хөрөнгө оруулалтын банкны үйл ажиллагаа нь гол бизнес нь хэсэгтээ байх нь гарцаагүй байна.

Сүүлийн улиралд тэдний wealth management нэгжийнн нийт орлогын хэмжээ 150%-иар нэмэгдсэн ч мэргэжилтнүүд үүнийг  нэгжийн зардлыг 4.5 тэрбум ам доллароор хэмнэж байж гарсан тул цаашдаа өрсөлдөгчдийн Barclays Global Investors гэх мэт хөрөнгийн удирдлагын нэгжүүдтэй тулах хэмжээнд хүртэл цаг хугацаа хэрэгтэй гэж үзэж байна.

Хөрөнгийн удирдлагын мэргэжилтнүүд ....

Швейцарийн банкны акулууд болох UBS болон Credit Suisse нь дэлхийн хэмжээнд хөрөнгийн удирдлага, хөрөнгө оруулалтын банкны чиглэлээр өрсөлдөж, хөгжиж буй улсуудын зах зээл дээр хямралын өмнө хүчтэй тэлэх бодлого баримталж ирсэн.

Харин хямралын үед хувь заяа нь эсрэг зүгт явсан. UBS бараг 60 тэрбум ам долларын алдагдлыг моргейж барьцаалсан үнэт цаасны багцаасаа 2008 онд хүлээж, засгийн газрын зүгээс санхүүгийн дэмжлэг хайхад хүрсэн бол Credit Suisse нь хямралын үед хамгийн тогтвортой байж, бүхий л хямралын үеийн ашиг хонжоог хүртжээ.

UBS балаг үүгээр дуусалгүй 2012 онд Лондон оффисийн арилжааны баг нь 2,3 тэрбум ам долларын алдагдал хүлээж, энэ алдагдлаа он дамжуулан нууж байсан нь илэрсэн нь үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлээ өөрчлөхөөс өөр арга үлдээгээгүй байна.

Тэдний хөрөнгө оруулалтын банкны газар нь super boutique model хэлбэрт шилжиж, corporate болон retail банкны газрууддаа шаардлагатай үед зах зээл дээр өрсөлдөхүйц deal execution болон advisory үйлчилгээ үзүүлэх дэмжлэгийн хэсэгт шилжээд байна.

Харин Credit Suisse хувьд хөрөнгө оруулалтын банк болон хөрөнгийн удирдлагын нэгжийн тэнцвэрээ ханган, өөрийн хөрөнгийн хувиарлалт хийж тэнцвэртэй өсөлтийг хангахаар томьёолоод байна.

Хөрөнгө оруулалтын банкны аваргууд....

Америкийн Goldman Sachs болон Morgan Stanley-н хувьд цэвэр арилжаа дээр суурилсан хөрөнгө оруулалтын банкууд байлаа. M&A болон security underwriter-н хувьд дэлхийн хэмжээнд эхний байруудыг тэд л ээлжлэн жил бүр хүртдэг. 2012 онд Goldman Facebook-н IPO-г авсан бол 2013 онд Morgan Stanley Twitter-н IPO-г авах гэх мэтээр...

Түүхийн эдийн худалдаачнаар гараагаа эхэлсэн  Lloyd Blankfein хувьд хэдийгээр Basel-3 банкны үйл ажиллагааны зохицуулалтын хүрээнд арилжааны эрсдлээр жигнэх хувь өсөж байгаа, Volcker-н дүрмийн дагуу банкуудыг өөрийн хөрөнгөөр арилжааны үйл ажиллагаа эрхлэхийг хориглосон ч Goldman-г уламжлалт хөрөнгө оруулалтын банкны хэлбэрээр хадгалж үлдэхээр ажиллаж байна.

Хямралын үед Warren Buffet-с 5 тэрбум ам долларын нэмэлт хөрөнгө оруулалт татах замаар төрийн дэмжлэггүй хүндрэлийг давсан тэдний хувьцааны ханш хямралын өмнөх түвшнөөс давсан, жил тутам ROE буюу өөрийн хөрөнгийн өгөөж нь 10%-с илүү байдаг тэдний хувьд магадгүй хамгийн том арилжаачин хэвээрээ байсан нь зөв ч байж магадгүйг илтгэж байна.

Ганц асуудал нь банкны ёс зүйн асуудал, өөрийн эзэмшлийн моргейж барьцаалсан үнэт цаасны багцаа зарж байхдаа, харилцагчидаа худалдан авах зөвөлгөө өгсөн, 2012 онд өөрийн хувь эзэмшдэг эрчим хүчний компанийг харилцагчаараа худалдан авуулсан гээд тэдний conflict of interest буюу сонирхолын зөрчлийн асуудал барагдахгүй.

Нөгөө талд нь хямралаас арай гэж Lehman-ны араас явалгүй гарч ирсэн Morgan Stanley-н хувьд түүх өөр байна. Тэд Citigroup-с 13,5 тэрбум ам долларын үнээр retail wealth management  салбарыг нь худалдан авч, тэр чигээрээ үйл ажиллагаагаа хөрөнгийн удирдлагын чиглэлд хандуулаад байна.

Ер нь л хөрөнгө оруулагч нарт өгч буй мессеж нь харалдаа бид эрсдэлд дургуй хөрөнгө оруулалт арилжааны үйл ажиллагаагаа багасгасан гэдэг болж байна. Энэ ч үр дүнгээ өгч бараг эх үүсвэрийн өртөгөөс ч бага ROE буюу өөрийн хөрөнгийн өгөөж 5%-тай тэд хувьцааны ханш, цэвэр активын харьцааны үнэлгээний хувьд Goldman-тай зэрэгцэж ирээд байна.

Goldman нь байгууллагын хөрөнгө оруулагч болон топ хөрөнгө бүхий баячуудыг гол харилцагчдаа гэж үзэж байгаа бол Morgan Stanley нь өөрийн 16 500 санхүүгийн зөвлөхөөр дамжуулан дунджаар 200 000 ам долларын хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр бүхий дундаж америкчуудыг онилжээ.

Дээрх бодлого ч үр дүнгээ өгч тэд өнгөрсөн оны хагас жилийн байдлаар хадгаламжийн хэмжээгээр АНУ-т 10-рт орж, 135 тэрбум ам долларын эх үүсвэр татаж чадсан байна.

Мэргэжилтнүүдийн дүгнэж буйгаар магадгүй Goldman-ны ч зөв байх учир нь зохицуулалтын дүрэм журам бүрэн батлагдаж дуусаагүй байхад хөрөнгө оруулалтын банкны үйл ажиллагаагаа татан буулгасан Morgan Stanley ус үзээгүй байж хормой шуусан болж магадгүй. Эсвэл дүрэм журам тэдний эсрэг өөрчлөгдөж байхад хуучин хэвээр эрсдэлтэй харагдаж буй Goldman ирээдүйд том алдана.

Blackberry компани худалдаанд......

1984 онд Research in motion нэртэй үүсгэн байгуулагдсан Blackberry компани нь 3-хан жилийн өмнө 41 тэрбум ам долларын зах зээлийн үнэлгээ бүхий Канадын хамгийн том технологийн компани байлаа.

Гэвч өнөөдрийн байдлаар компаний зах зээлийн үнэлгээ Даваа гаригийн хаалтын ханшаар тооцвол 5.3 тэрбум ам доллар буюу бараг 3-н сарын өмнөх үнэлгээнээс 3 тэрбум ам доллар буурч компанийн 2012 онд томилогдсон шинэ менежментийн баг арга буюу компаний цаашдийн ирээдүй гарах арга замыг хайхаар JP Morgan Chase банкийг зөвлөхөөр хөлслөөд байна.

Нэгэн үе байгууллагын зах зээл дээр Icon буюу бэлэг тэмдэгийн хэмжээнд хүртэл нэр хүндтэй явсан Blackberry яагаад өнөөдрийн энэ цэг хүртэл унав......

1.      Ухаалаг утасны зах зээл дээрх өрсөлдөөн сүүлийн 3-н жилд асар хүчтэй явагдсан. BB нь Google шиг Android үйлдлийн систем, Apple шиг IPhone утас бүтээн байгуулж чадаагүй. 2009 онд Америкийн зах зээлийн ½-г дангаар хангаж байсан нөхөд одоо дөнгөж 3%-ийг эзэлж байна.

2.      Үүсгэн байгуулагчид нь хэт удаан компани менежменттэй зууралдсан. 2011 оны эцсээр гол 2 үүсгэн байгуулагчид албан тушаалаа хөлсний менежерт өгч жилийн 1 долларын цалинтай зөвлөх хийх болсон. Гэвч энэ алхам оройтсон байлаа.

3.      Ухаалаг утасны зах зээл дээрх хэрэглэгчийн зан төлөв ихээхэн өөрчлөгдсөн. BB-ийн байгууллагын харилцагч нар ихэвчлэн өөрийн ажилтнуудад BB-н албаны утас хэрэглүүлдэг үүнд ч ажилтан сэтгэл хангалуун байдаг байлаа. Гэвч social media, хэрэглээнд ойр aпликайшнууд гарч ирснээр ажилтнууд хувийн утас аа албанд ашиглах сонирхол нэмэгдсэн.

4.      Зах зээл дээрх трендээс хоцорсон, өөрийн уламжлалт давуу талаас хол бүтээгдхүүнүүд удаа дараалан зах зээл дээр гаргасан. 2011 онд Playbook таблет, 2012 онд Blackberry 10, 2013 онд touchscreen бүхий BB Z10, Q10. Эдгээрийн аль нь ч амжилттай бүтээгдхүүн болж чадаагүй. Хэрэглэгчдийн бааз суурь нь 2013 оны эхний 6-н сарын байдлаар дэлхийн хэмжээнд 4 саяаар буурч 72 сая болсон.

Одоо гарч ирж буй шинэ асуулт бол худалдаанд гарсан тул компаний үнэлгээ ямар байх, хэн хэн ямар боломжит худалдан авагч нар байх уу болоод байна....

Зарим шинжээчид болон компаний удирдлагийн хувьд өөрийн эзэмшлийн патент, лиценз, аюулгүй байдлын хувьд салбарын стандарт гэгддэг mobile software network-ийг компаний бусад хөрөнгөнөөс салгаж зарах, энэ нь 2-3 тэрбум ам доллар, нэмэх нь компанид 3 тэрбум ам долларын мөнгө бэлэн байгаа нь зах зээлийн үнэлгээнд эерэг нөлөөтэй гэж үзэж байна.

Гэвч нөгөө талд нь компанийг худалдах мэдээ нь дээр 10% өссөн хувьцааны ханшийн дагуу зах зээлийн үнэлгээ 5.6 тэрбум ам доллар болсон нь компаний одоо эзэмшиж буй хөрөнгийн үнэлгээ болох 4.1 тэрбум ам доллароос их тул зах зээлийн үнэлгээ буурч тогтох ёстой хэмээн дүгнэсэн шинжээч нар ч байна.

Тэгвэл хэн худалдан авагч байж болох вэ?

-          Ямар ч байсан технологийн чиглэлийн PE-д сонирхоно. Гол сөрөг үзүүлэлт нь хэрэглэгчдийн бааз суурь он дамжин буурч буй.  Dell inc-ийн хэлцэлд нэр нь гарч буй Silver Lake BB-г 2012 онд сонирхож байсан ч одоо бол бараг үгүй биз..

-          Технологийн компаниуд.....гол сонирхогч нь Microsoft. Гэвч Nokia-тай тэдний байгуулсан алианс нилээн саад болно.

-          HTC болон Lenova гэх мэт Азийн жижгүүд, гэхдээ Канадын засгийн газар BB-д орж ирэх компанид өндөр шаардлага тавина, хянах болно гэдгээ зарласан. Канадын хувьд стратегийн хөрөнгө тул Хятадын компанид зарах эсэх нь эргэлзээтэй.