Blackberry компани худалдаанд......

1984 онд Research in motion нэртэй үүсгэн байгуулагдсан Blackberry компани нь 3-хан жилийн өмнө 41 тэрбум ам долларын зах зээлийн үнэлгээ бүхий Канадын хамгийн том технологийн компани байлаа.

Гэвч өнөөдрийн байдлаар компаний зах зээлийн үнэлгээ Даваа гаригийн хаалтын ханшаар тооцвол 5.3 тэрбум ам доллар буюу бараг 3-н сарын өмнөх үнэлгээнээс 3 тэрбум ам доллар буурч компанийн 2012 онд томилогдсон шинэ менежментийн баг арга буюу компаний цаашдийн ирээдүй гарах арга замыг хайхаар JP Morgan Chase банкийг зөвлөхөөр хөлслөөд байна.

Нэгэн үе байгууллагын зах зээл дээр Icon буюу бэлэг тэмдэгийн хэмжээнд хүртэл нэр хүндтэй явсан Blackberry яагаад өнөөдрийн энэ цэг хүртэл унав......

1.      Ухаалаг утасны зах зээл дээрх өрсөлдөөн сүүлийн 3-н жилд асар хүчтэй явагдсан. BB нь Google шиг Android үйлдлийн систем, Apple шиг IPhone утас бүтээн байгуулж чадаагүй. 2009 онд Америкийн зах зээлийн ½-г дангаар хангаж байсан нөхөд одоо дөнгөж 3%-ийг эзэлж байна.

2.      Үүсгэн байгуулагчид нь хэт удаан компани менежменттэй зууралдсан. 2011 оны эцсээр гол 2 үүсгэн байгуулагчид албан тушаалаа хөлсний менежерт өгч жилийн 1 долларын цалинтай зөвлөх хийх болсон. Гэвч энэ алхам оройтсон байлаа.

3.      Ухаалаг утасны зах зээл дээрх хэрэглэгчийн зан төлөв ихээхэн өөрчлөгдсөн. BB-ийн байгууллагын харилцагч нар ихэвчлэн өөрийн ажилтнуудад BB-н албаны утас хэрэглүүлдэг үүнд ч ажилтан сэтгэл хангалуун байдаг байлаа. Гэвч social media, хэрэглээнд ойр aпликайшнууд гарч ирснээр ажилтнууд хувийн утас аа албанд ашиглах сонирхол нэмэгдсэн.

4.      Зах зээл дээрх трендээс хоцорсон, өөрийн уламжлалт давуу талаас хол бүтээгдхүүнүүд удаа дараалан зах зээл дээр гаргасан. 2011 онд Playbook таблет, 2012 онд Blackberry 10, 2013 онд touchscreen бүхий BB Z10, Q10. Эдгээрийн аль нь ч амжилттай бүтээгдхүүн болж чадаагүй. Хэрэглэгчдийн бааз суурь нь 2013 оны эхний 6-н сарын байдлаар дэлхийн хэмжээнд 4 саяаар буурч 72 сая болсон.

Одоо гарч ирж буй шинэ асуулт бол худалдаанд гарсан тул компаний үнэлгээ ямар байх, хэн хэн ямар боломжит худалдан авагч нар байх уу болоод байна....

Зарим шинжээчид болон компаний удирдлагийн хувьд өөрийн эзэмшлийн патент, лиценз, аюулгүй байдлын хувьд салбарын стандарт гэгддэг mobile software network-ийг компаний бусад хөрөнгөнөөс салгаж зарах, энэ нь 2-3 тэрбум ам доллар, нэмэх нь компанид 3 тэрбум ам долларын мөнгө бэлэн байгаа нь зах зээлийн үнэлгээнд эерэг нөлөөтэй гэж үзэж байна.

Гэвч нөгөө талд нь компанийг худалдах мэдээ нь дээр 10% өссөн хувьцааны ханшийн дагуу зах зээлийн үнэлгээ 5.6 тэрбум ам доллар болсон нь компаний одоо эзэмшиж буй хөрөнгийн үнэлгээ болох 4.1 тэрбум ам доллароос их тул зах зээлийн үнэлгээ буурч тогтох ёстой хэмээн дүгнэсэн шинжээч нар ч байна.

Тэгвэл хэн худалдан авагч байж болох вэ?

-          Ямар ч байсан технологийн чиглэлийн PE-д сонирхоно. Гол сөрөг үзүүлэлт нь хэрэглэгчдийн бааз суурь он дамжин буурч буй.  Dell inc-ийн хэлцэлд нэр нь гарч буй Silver Lake BB-г 2012 онд сонирхож байсан ч одоо бол бараг үгүй биз..

-          Технологийн компаниуд.....гол сонирхогч нь Microsoft. Гэвч Nokia-тай тэдний байгуулсан алианс нилээн саад болно.

-          HTC болон Lenova гэх мэт Азийн жижгүүд, гэхдээ Канадын засгийн газар BB-д орж ирэх компанид өндөр шаардлага тавина, хянах болно гэдгээ зарласан. Канадын хувьд стратегийн хөрөнгө тул Хятадын компанид зарах эсэх нь эргэлзээтэй.

Хонгконг-д бүртгэлтэй уул уурхай компаниуд тогтвортой байдал хайж, нутагтаа давхар бүртгэл хийж эхэлсэн байна.

1998 оноос эхлэн жил тутам 10% болон түүнээс дээш эдийн засгийн өсөлтийг харуулж байсан Хятадын эдийн засагт ойр байршил мөн энэ үетэй давхцсан эрдэс баялагийн үнийн өсөлтийн циклтэй уялдаж 2012 оныг хүртэл Хонгконгийн хөрөнгийн бирж Хятадын болон дэлхийн уул уурхайн компаниудын хувьд хувьцаа гаргаж хөрөнгийн зах зээлээс мөнгө босгох хамгийн тохиромжтой байршил байлаа.

Энэ ч тоон дүнгээр уламжлалт уул уурхай компаниудын хөрөнгө босгодог биржүүдтэй харьцуулахад ойлгомжтой болно. 2010-2012 оны хооронд Хонгконгийн хөрөнгий бирж дээр уул уурхай компаниуд нийт 14.1 тэрбум ам долларын хөрөнгө оруулалт босгосон бол Лондонгийн бирж 11.6 тэрбум ам доллар, Торонто бүр бага буюу ердөө 2.3 тэрбум ам доллар татсан байна.

1998 оноос эхлэлтэй эрдэс баялагын үнийн өсөлтийн циклийн мөчлөгт уул уурхайн бүтээгдхүүний үнэ бараг тухайн үеээс 2 дахин өссөн байсан нь хөрөнгө оруулагчдын хувьд тэдний хувьцаанд хөрөнгө оруулах сэдлийг бүрдүүлж Хонконгийн шинэ IPO тутам амжилттай хөрөнгөө босгож байлаа.

Гэвч нөхцөл байдал 2013 оны хувьд бүтэн эргээд байна. Нисэж байсан Хятадын эдийн засгийн өсөлт 7.5% руу бууж, дэлхийн хэмжээнд 2008 онд оргил цэгтээ хүрээд байсан эрдэс баялаг уул уурхайн бүтээгдхүүний үнэ бараг тэр үеээс хойш 46% унасан нь уул уурхайн компаниудын хувьд хөрөнгө босгох боломжийг хаасан байна.

Хонгконгийн биржийн зүгээс уул уурхайн компаниудын бирж дээр гарах сонирхлыг дэмжиж, өмнөх 3-н жилийн хуримтлагдсан ашиг заавал 6.4 сая ам доллароос их байх ёстой гэсэн шалгуураа авч нөөц хангалттай л бол алдагдалтай ч бүртгүүлэх мөнгө босгох боломжийг 2010 оны хагас жилээс хойш санал болгож эхэлсэн.

2013 оны эхний хагасын мэдээгээр Хонгконг дээр уул уурхайн компаниуд нийт 63 сая ам доллар босгосон бол Торонто 3 сая ам доллар, Лондон дээр бүүр нэг ч дийл хийгдээгүй байна.

Бүртгэлтэй уул уурхайн компаниудын хувьцааны ханш энэ он гарснаар хүчтэй унаж буй нь Хятадын биш Хонгконг-д бүртгэлтэй гадны компаниудыг төрлөх нутагтаа бирж дээр гарч илүү хувьцааны ханшийн тогтвортой нөхцөл хайхад хүргээд байна.

Канадын Sunshine Oilsands хувьд Торонто-д бүртгүүлсэн ба нутаг нэгтнүүд нь тэдний хэрэгжүүлж буй төслийг илүү ойлгож, тэвчээртэй хандана гэсэн шалтгаан дурьдсан байна. Мөн Оросын Rusal группын хувьд ч хувьцааны ханш зөвхөн энэ онд 73% унасан нь Москва дээр бүртгүүлэх, хөрвөх чадвараа нэмэгдүүлэх зам хайхад хүргэсэн байна.

Манай MMC хувьцаа бараг анхны үнэ 7-с 4 дахин унаад байна. Монголын хөрөнгийн бирж дээр давхар гарвал яах бол.......

Катар холдинг – шинэ сонголтын өмнө

300 000 гаруйхан  хүнтэй булангын энэ жижиг улс өөрийн арвин их газрын тосны нөөцийн буянд өнөөдөр дэлхийн түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдсөн хөрөнгө оруулагч, дэлхийн томоохон компаниудын ТУЗ-д төлөөлөлтэй тэдний шийдвэр гаргалтанд оролцогч болсон байна.

Катарын нэгэн албаны хүний хэлснээр “Катарын бүх мөнгийг хөрөнгө оруултанд зориулбал, бүх Катар хүн саран дээр байшинтай байх боломжтой”, энэ үгийг тэдний өнгөрсөн 7 хоногт Катар Холдинг буюу Катарын улсын хөрөнгө оруулалтын сангийн тэргүүн Ал Саяд “Cash is King, we have cash”  хэмээн давтаж  тодотгосон байна

Аргагүй  ээ 2009 оноос эхлэн жил бүр газрын тосны борлуулалтаас 30-40 тэрбум ам доллар орж ирж буй, хэдийгээр санхүүгийн үр дүн тоо нь нууцлагдмал ч  олон улсын банкуудын тооцоогоор жил бүр хөрөнгө оруулалтын өгөөж нь 17% байгаа 100 тэрбум ам доллар давсан хөрөнгө оруулалтын сан Катарын 300 000 иргэнд ахдана. Ахдана гэдэг нь ирээдүйн баталгаа гэж ойлгоно.

Гэвч олон улсын шинжээчдийн өмнө  Катар Холдингийн үйл ажиллагаа ирээдүйд өнгөрсөн шиг амжилттай, өгөөжтэй байхгүй байж магад гэсэн таамаглал гараад байна. Яриа гарахад хүргэсэн үндсэн шалтгаануудыг хөөж үзвэл:

1.      Тэд анх үйл ажиллагаа эхэлсэн 2009 он бол санхүүгийн хямралын оргил үе байсан. Катар Холдинг өөрийн бэлэн мөнгөний нөөцөд суурилж олон компаний хувьд сүүлчин хандах цэг байсан нь өндөр өгөөжтэй, хямдхан дэлхийд танигдхуйц арилжаа хийх боломж олгосон. Өнөөдөр нөхцөл байдал харьцангүй тогтворжсон өөрөөр хэлбэл тэдний дээрх боломж байхгүй болсон.

2.      Катарын экс ерөнхий сайд, Катар Холдингийн толгой компани Катарын хөрөнгө оруулалтын удирдлагын газрын тэргүүн Хамад Бин Жасим Катарын Эмирийн гэр бүлтэй таагүй харьцааны улмаас ажлаа өгч буй болж байна. Хамад Бин Жасим нь олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр HBJ хэмээн алдаршсан Катар Холдингийн өмнө хийсэн бүх дийлд эх сурвалж болж өгсөн нэгэн. Тухайлбал:

-          Английн экс ерөнхий сайд Тони Блайртай дотно найзууд ба энэ шугамаараа Glencore болон Xstrata –ийн нэгдлийг урьдчилан харж Glencore-д хувьцаа эзэмшснээр оруулсан хөрөнгө оруулалтаа 2 дахин өсгөсөн.

-          Porshe-VW-нийг нэгдлийг зуучилсан. HBJ нь Ангела Меркелтай тохиролцож чадсан нь дийл ногоон гэрлээр явахад хүргэсэн.

-          Францийн экс ерөнхийлөгч Саркозийн тусламжтайгаар Францад үл хөдлөх хөрөнгийн үнийн өсөлтийн татвараас хөнгөлөлт эдэлж, Парисийн үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд амжилттай хөрөнгө оруулалт хийсэн.

3.      Булангын бусад улсуудын улсын баялагийн сангууд нь тогтсон бүтцийн дагуу бие даасан хөрөнгө оруулалтын менежрүүдийн удирдлага доор үйл ажиллагаа явуулдаг бол Катар Холдинг нь зөвхөн нэг хүний удирдлага доор шийдвэр гаргадаг төвлөрсөн бүтэцтэй. Жишээ нь: Арабын Нэгдсэн Эмиратын баялагын хөрөнгө оруулалтыг сан нь дэлхий даяар оффистой 1400 бие даасан хөрөнгө оруулалтын менежертэй, Кувейт мөн адил 475 хөрөнгө оруулалтын менежерээр дамжуулж хөрөнгө удирдаж өгсөдөг байна. Харин Катарын Холдингийн хувьд бараг HBJ л шийдвэр гаргадаг, ердөө түүнд үнэнч 40 албат нь ажилдаг.

4.      No Strategy буюу Катарын хөрөнгө оруулалтын удирдлагын газрын ТУЗ-ийн гишүүн мөн л олон улсын зах зээл дээр Doctor хэмээн алдаршсан нэгэн Катар Холдингийн стратеги үндсэн чиглэлийн талаар хэлсэн байна. Өөрөөр хэлбэл тэд зах зээл дээр гарч ирж байсан нэг удаа тохиолдох боломжуудыг агнаж байсан. Одоо харин зүг чиг заах од хэрэгтэй.

Дээр дурьдсан бүхий л шалтгааны улмаас сангийн ирээдүйн үйл ажиллагаа амжилттай байх эсэх нь эргэлзээтэй ч Катарчууд Маккензи болон PWC-ийн зөвлөхүүдийг хөлслөн Катар Холдингийн ажиллах бүтэц стратегийг тодорхойлохоор ажиллаж байна. Энэ ажил хэр үр дүнтэй байхаас 300 000 Катарчуудын ирээдүй хамаарна.

Nokia, Siemens-тэй хамтарсан компанихаа 50 хувийг худалдаж авлаа.

2006 онд Nokia болон Siemens компаниуд хамтарч cүлжээний тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгч Nokia Siemens Network үүсгэн байгуулсан.  Гэвч сүүлийн 10-н жилд уг хамтарсан компани нь Siemens-ийн хувьд томоохон алдагдал үйлдвэрлэгч хэвээр байсаар ирсэн ба зөвхөн өнгөрсөн 5-н жилд Siemens-т 3.85 тэрбум еврогийн алдагдал авчирсан байна.

Харин Nokia-ийн хувьд Nokia Siemens Network-ийн алдагдалтай ч гэсэн тогтвортой мөнгөн урсгал нь уналтанд ороод буй ухаалаг утасны бизнесийн тэнцвэржүүлэх боломж үүсгэнэ. Мөн 2013 оны 1-р улиралд NSN нь 1.4 тэрбум еврогийн алдагдалтай гарсан ч нэг удаа гарсан хөрөнгө оруулалтын зардлуудыг хассан нөхцөлд үйл ажиллагааны 778 сая еврогийн ашигтай нь Nokia-ийн хувьд хамгийн өндөр ашигтай нэгж буюу гар утасны бизнесээс даваж гарсан үзүүлэлт болж байна.

Siemens –ийн хувьд хамтарсан сүлжээний тоног төхөөрөмжийн бизнес нь энэ салбарын тэргүүлэгч Шведийн Ericsson-ийн тэргүүлэлийг гүйцэхгүй нөгөө талдаа Хятадын Huawei болон ZTE маш хүчтэй өрсөлдөж буй нь салбараас гарах хангалттай шалтгаан үүсгэхээс гадна үндсэн бизнестээ төвлөрөх стратеги нь мөн тэднийг бизнесээ худалдахад хүргэсэн байна.

Siemens-ийн хувьд ганц харамсалтай нөхцөл нь цагтаа 2006 онд хөрөнгө оруулалтын банкуудын үнэлгээгээр 20 тэрбум еврогийн үнэ цэнэ хүрч байсан NSN –ийг дөнгөж 1.7 тэрбум евро үүнээс 500 сая евро нь жилийн дараа төлөгдөж дуусах зээлд Siemens өөрөө баталгаа гаргаж зарж буй явдал юм.

Харин Nokia-ийн хувьд 2006 онд нийт орлого нь 15.6 тэрбум евро байх үед үнэлгээ нь 20 тэрбум евро байсан бизнесийг 2012 оны нийт орлого нь 13.2 тэрбум евро байх үед 50%-ийг нь 1.7 тэрбум еврогоор худалдан  авч буй нь ашигтай наймаа болж байна.

Шинжээчдийн дүгнэж буйгаар Nokia-ийн хувьд нэг л санаа зовох асуудал байгаа нь тэдний мөнгөн хөрөнгө энэ хэмжээгээр буурч, үндсэн бизнес болох ухаалаг утасны салбарт хийх төлөвлөгдсөн хөрөнгө оруулалтууд явахгүй байх магадлал үүсч байна. 2013 оны 1-р улирлын эцсийн байдлаар тэдэнд 4.5 тэрбум еврогийн мөнгө байгаа ба үүнээс 2-2.5 тэрбум нь энэ дийлд зарцуулагдана гэвэл  мөнгө бага үлдэнэ.

Гэвч Nokia-ийн хувьд нэгэнт 100% NSN-ийг эзэмшсэн хойно цааш худалдах, бирж дээр гарч мөнгө босгох, бусад энэ салбарын томчуудтай нэгдэх замаар байр сууриа бэхжүүлэх зэрэг олон салаа зам байна.